S M

Hét informatiepunt voor professionals
op het gebied van wonen, welzijn en zorg

Langer zelfstandig wonen: ‘Lokaal meerjarige afspraken maken’

Het gaat goed met ‘langer zelfstandig wonen’. Althans: dat concludeert het Aanjaagteam langer zelfstandig wonen na zo’n 360 werkbezoeken aan gemeenten, HLZ-regio’s (hervorming langdurige zorg), woningcorporaties, zorgorganisaties en -koepels, zorgkantoren, verzekeraars en marktpartijen. 

Het Aanjaagteam van Marnix Norder presenteerde vandaag zijn bevindingen en aanbevelingen aan het kabinet. Aedes en ActiZ reageren kritisch op de uitkomsten omdat er nog steeds overheidsregels zijn waardoor corporaties en zorgaanbieders ouderen geen geschikte huisvesting kunnen bieden. Over de regierol die het Aanjaagteam bepleit voor gemeenten en zorgkantoren is geen discussie: het zal helpen als zij met corporaties, zorgaanbieders en marktpartijen meerjarenafspraken maken over langer zelfstandig wonen.

Compliment

“Alle partijen moeten wennen aan hun nieuwe rol en dat vraagt tijd”, aldus Norder bij de presentatie van zijn rapportage op 24 maart 2016. Partijen werken al meer en meer samen om langer zelfstandig wonen mogelijk te maken, heeft het Aanjaagteam geconstateerd in de contacten met het veld. “Ze staan open voor nieuwe ideeën en innovatie, en werken samen aan oplossingen ondanks dat er minder geld is en dat er een nieuw, complex speelveld is ontstaan. Dit vindt het Aanjaagteam een compliment waard.” Het Aanjaagteam ziet nog meer mogelijkheden en eindigt zijn rapportage met aanbevelingen aan burgers, systeemverantwoordelijken, regisseurs, maatschappelijke partners en marktpartijen.

Regierol

Met de decentralisatie ligt de verantwoordelijkheid voor wonen en zorg vooral bij de gemeente. Gemeenten pakken de regie nog onvoldoende, vindt het Aanjaagteam. Ze moeten alle disciplines bijeen brengen (volkshuisvesters, zorgbestuurders, ruimtelijke ordening, welzijn) en vanuit een meerjarige woon- en zorgvisie afspraken maken met corporaties, zorgaanbieders en zorgkantoren.

Zelfredzaamheid

Inwoners realiseren zich hun nieuwe verantwoordelijkheid nog onvoldoende, is de mening van het Aanjaagteam. “Het is de taak van gemeenten om ze ervan bewust te maken, en ze te wijzen op mogelijkheden om woningaanpassingen of zorg thuis te organiseren of te financieren.” Het Rijk heeft hiervoor een toolkit ontwikkeld. De betaalbaarheid voor burgers is een zorg, stelt het Aanjaagteam. Zeker door de groei van het aantal alleenstaande huishoudens. Er is een steeds groter wordende groep, zowel ouderen als mensen met een beperking, die moet rondkomen van een laag inkomen.

Meer geschikte woningen

Om het mogelijk te maken dat mensen met een lichte zorgvraag vaker zelfstandig blijven wonen, zijn bijvoorbeeld beschutte woonvormen nodig, moet zorg efficiënt bij mensen thuis geleverd kunnen worden, moeten woningen zorggeschikt worden gemaakt en moeten voormalige verzorgingshuizen een nieuwe bestemming krijgen. Het Aanjaagteam doet verder een oproep aan marktpartijen om betaalbare, levensloopbestendige woonconcepten te ontwikkelen. 'De druk op de beschikbaarheid van betaalbare zelfstandige woningen is groot', schrijft het team in haar eindrapport. 'Er moeten hoe dan ook meer zelfstandige wooneenheden bij komen.' Juist ook als alternatief voor het verzorgingshuis en beschermd wonen.

Kritische reacties

ActiZ vindt het jammer dat het Aanjaagteam geen uitvoering heeft gegeven aan zijn opdracht om belemmerende regelgeving op het gebied van wonen en zorg weg te nemen. Zorgaanbieders en woningcorporaties lopen daardoor volgens ActiZ nog steeds tegen regelgeving aan, zowel lokaal als landelijk. Zo zorgt het verplichte ‘passend toewijzen’ in de nieuwe Woningwet ervoor dat wonen in een geclusterde zorgwoning onbereikbaar is voor de doelgroep met een smalle beurs. 

Het is ook de visie van Aedes dat de vermeende terughoudendheid van corporaties op dat vlak dan ook niet zozeer te wijten is aan het wegvallen van de financiële zekerheid van de AWBZ, maar veel meer aan recente wetgeving. “Woningcorporaties mogen geen woningen van boven de 600 euro meer toewijzen aan de laagste inkomens, ook niet als zij een zorgvraag hebben. Zorggeschikte woningen zijn vaak echter duurder om te bouwen.”

ActiZ wijst ook op andere belemmeringen om betaalbare woningen voor ouderen aan te bieden: verhuurderheffing, lokale heffingen, bestemmingsplannen, woningcontingentering, inkomenstoetsing, de warmtewet en de energie-audit. Ook de verruiming van de bevoegdheid van het Waarborgfonds voor de zorgsector om investeringen buiten de Wet langdurige zorg te borgen, is nog niet aangepakt. Dit alles zet “een rem op gezamenlijke ontwikkeling van nieuwe woon-zorgconcepten door zorgaanbieders en woningcorporaties”.

Wegenwachtteam

Het Aanjaagteam voorziet dat zijn werk en aanbevelingen over vijf jaar gedateerd zijn. Maar het zou volgens het team geen kwaad kunnen als tot die tijd een onafhankelijk ‘wegenwachtteam’ helpt om oplossingen te vinden voor lokale en regionale vastlopers. Maar Norder waarschuwt wel om de regionale partners de ruimte te bieden. “Als je het aan de regio overlaat, moet je er als Rijk en Tweede Kamer ook vanaf blijven!” 

Omdat wonen en zorg vooral lokaal moet worden geregeld ondersteunt het Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg woningcorporaties en zorgorganisaties daarbij en verzamelt goede voorbeelden uit de praktijk. In het najaar van 2016 start het Kenniscentrum samen met Platform 31 een pilot over wonen en zorg in de jaarlijkse prestatieafspraken. Ook wordt met steun van FLOW een nieuwe training ontwikkeld om corporatiemedewerkers te faciliteren bij hun lokale samenwerking voor wonen en zorg. Op 14 september 2016 organiseert het Kenniscentrum het congres Expeditie Begonia met goede voorbeelden van woonvariaties en mogelijkheden om langer in de eigen woning te blijven wonen.

24-03-2016 17:02

Meer informatie

Stel een vraag


Rogier Goes
Adviseur Kenniscentrum



Penny Senior
Adviseur Kenniscentrum

D E F