Levensloopbestendige woningen -
doelgroepen en beleid

Doelgroepen nieuwbouw

Ieder eisenpakket en ieder handboek of certificaat voor levensloopbestendige woningen heeft bepaalde doelgroepen als uitgangspunt genomen. Helaas is niet altijd direct duidelijk om welke doelgroepen het gaat. Bij een individueel aangepaste woning is het helder: de woning is specifiek bestemd voor een bepaalde bewoner. Woningen kunnen ook 'op voorraad' zijn aangepast voor een bepaalde doelgroep, bijvoorbeeld rolstoelgebruikers of stoklopers. Ruimtelijk eisen en voorzieningen zijn dan op die doelgroep afgestemd. Fokuswoningen voor ernstig gehandicapten zijn afgestemd op de eisen van gebruikers van grote elektrische rolstoelen.

De aanpasbare levensloopbestendige woningen uit het Handboek voor toegankelijkheid en het Handboek WoonKeur zijn in principe bedoeld voor iedereen, in elke fase van de levensloop. Ook gezinnen met jonge kinderen profiteren van drempelloze woningen met ruimer bemeten sanitair. De eisen zijn gebaseerd op de behoeften van mensen met zeer uiteenlopende beperkingen. Voor de ruimtelijke eisen zijn de behoeften van de gebruikers van handbewogen rolstoelen als uitgangspunt genomen, niet die van gebruikers van elektrische rolstoelen. De eisenpakketten zijn gebaseerd op intensief gebruikersonderzoek, zowel in Nederland als daarbuiten. De eisen van gebruikers van handbewogen rolstoelen en mensen met andere beperkingen kunnen eenvoudig in het ontwerp voor een nieuwe woning met gangbare buitenmaten worden opgenomen, mits daar van het begin af aan rekening mee wordt gehouden. Soms gebruikt een bewoner echter zulke grote hulpmiddelen dat een speciaal ontworpen woning nodig is. Sinds de opkomst van de rollator zijn ook eisenpakketten voor deze doelgroep ontwikkeld. Die worden echter nog niet algemeen toegepast.

In de verschillende eisenpakketten wordt niet expliciet aandacht besteed aan de eisen die zorgverlening stelt. LVT, Aedes en Arcares ontwikkelen daarom eisenpakketten voor zorgverlening, zowel vanuit het perspectief van de bewoner als van de zorgverlener.

Doelgroepen voor verbetering bestaande woningen

Bij nieuwbouw kan een ruimere maatvoering van deuren, kamers en gangen eenvoudig in de plattegrond worden opgenomen. In bestaande woningcomplexen vergt dat vaak grote investeringen. Daarom kan voor de ruimtelijke maatvoering bij verbetering van de bestaande voorraad (Opplussen en Handboek WoonKeur bestaande woningen) niet de doelgroep rolstoelgebruiker als uitgangspunt worden genomen. De ruimtelijke eisen voor verbetering van de bestaande voorraad zijn daarom gebaseerd op de behoeften van mensen die slecht ter been zijn of andere beperkingen hebben, maar geen rolstoel gebruiken. In het Handboek Opplussen werd geen rekening gehouden met gebruikers van een rollator. Die doelgroep komt nadrukkelijk wel aan bod in het te ontwikkelen Handboek WoonKeur bestaande woningen. Ook in corporatiekring is een eisenpakket ontwikkeld voor woningen voor rollatorgebruikers: Dubbelplus. De maximale drempelhoogte van 2 cm die geldt voor rolstoelgebruikers vormt voor veel rollatorgebruikers een moeilijk te nemen hindernis. Aanpassing van de vorm van de drempel (afgerond) en het volledig ontbreken van drempels in een woning (ook bij de badkamer) maakt het leven ook voor een rollatorgebruiker lichter.

Beleid

Tot in de jaren tachtig was het gebruikelijk dat slechts een zeer beperkt percentage nieuwe woningen potentieel geschikt was voor rolstoelgebruikers en andere gehandicapten. Dat waren de 'op voorraad aangepaste woningen'. Het gevolg was dat iemand die een handicap kreeg vaak noodgedwongen moest verhuizen naar een beter geschikte woning. Alleen wanneer alle woningen als aanpasbare levensloopbestendige woningen worden uitgevoerd kunnen gedwongen verhuizingen zoveel mogelijk worden voorkomen. Anders blijven bewoners die gehandicapt raken aangewezen op een zeer beperkt deel van de woningvoorraad. Om dat te bereiken zouden alle nieuwe woningen gebouwd moeten worden volgens de eisen van WoonKeur of vergelijkbare eisenpakketten en alle bestaande woningen verbeterd volgens de oppluseisen (vanaf medio 2005 WoonKeur bestaande woningen). De discussie of alle woningen levensloopbestendige woningen moeten worden laait ook nu nog wel op: binnen de woonzorgzone van het Amsterdamse IJburg worden alle woningen als aanpasbare levensloopbestendige woningen gebouwd. Maar buiten de 'rafelrand' van de zone wordt deze eis niet gesteld.

In de praktijk blijkt dat bewoners moeite hebben met het benadrukken van handicaps en hulpmiddelen bij de marketing van de bouw van levensloopbestendige woningen en opplussen. Het benadrukken van comfort- en veiligheidsaspecten slaat beter aan bij bewoners die nog geen fysieke beperkingen hebben.


zoeken in 118 websites