Sinds de jaren tachtig is er hard gewerkt aan de toegankelijkheid van woningen. Zo zijn het Handboek voor Toegankelijkheid en het WoonKeur certificaat ontwikkeld. Niet alle woningen voldoen aan alle gestelde eisen. Daarom hebben corporaties classificatie-systemen bedacht om de woningvoorraad te kunnen indelen op grond van toegankelijkheid. Classificatiesystemen zijn ook bruikbaar bij woningtoewijzing.
Op deze pagina worden enkele van die systemen toegelicht:
Het overzicht van classificatiesystemen is zeker niet compleet. Uw aanvullingen zijn welkom op
Corporaties in Rotterdam hebben enkele jaren geleden met de gemeente een classificatiesysteem ontwikkeld voor ouderenwoningen in het regionale aanbodmodel Rijnmond. In de woonkrant wordt via een sterrensysteem aangegeven of de betreffende woning toegankelijk en/of doorgankelijk is voor rollator- en rolstoelgebruikers. Het sterrensysteem is alleen van toepassing op gestapelde bouw.
| Sterren | type woning | uitleg | |
|---|---|---|---|
| * | Nultrapswoning | De woning is gelijkvloers en via een lift bereikbaar, dan wel op de begane grond gelegen. | |
| ** | Rollator toe- en doorgankelijke woning | De toegang van de woning en woongebouw is zonder belemmeringen bereikbaar. Er zijn geen of minimale drempels. | |
| *** | Rolstoel toegankelijke, rollator doorgankelijke woning | De toegangsdeuren in het woongebouw kunnen tot en met de voordeur van de woning zelfstandig met de rolstoel gepasseerd worden. | |
| **** | Rolstoel toe- en doorgankelijke woning | Alle ruimten binnen de woning zijn bereikbaar en bruikbaar (te maken) voor iemand in een rolstoel. |
Achter elke ster gaan aanvullende eisen schuil, zoals de afmetingen van de badkamer en de slaapkamer. Niet alle eisen hoeven al direct aanwezig te zijn in de woning. De woning kan ook aanpasbaar zijn (o.a. drempels).
In deze classificatie wordt de woonomgeving buiten beschouwing gelaten. Ook de drempel bij het balkon wordt niet meegenomen in de beoordeling. In een vervolgtraject wordt een systeem ontwikkeld dat informatie verstrekt over de dienstverlening en aanwezigheid van voorzieningen. Mogelijk komt daarbij ook de woonomgeving aan bod.
In de regio Eemland en Gelderse Vallei hebben de samenwerkende corporaties (SWEV) ditzelfde sterrensysteem opgepakt.
In 2005 zijn in Tilburg en Leiden sterrensystemen uitgezet die ook rekening houden met de plaatsingsruimte voor noodzakelijk inrichtingselementen en extra ruimte voor het bieden van zorg (arbo-normen). Het systeem gaat uit van 5 sterren:
| sterren | type woning | |
|---|---|---|
| * | Traploze woning | |
| ** | Rollator toe- en doorgankelijke woning | |
| *** | Rollator toe- en doorgankelijke woning & standaard rolstoeltoegankelijk | |
| **** | Standaard rolstoel toe- en doorgankelijke woning | |
| ***** | Complex rolstoel toe- en doorgankelijk + brancard toegankelijk |
De Leidse toepassing wijkt licht af doordat bij de 1-sterrenwoning uitgegaan wordt van gezonde bewoners tussen 55 en 75 jaar. Het bovenstaande sterrensysteem is tevens in Ridderkerk, Delft en IJmond toegepast.
Het classificatiesysteem maakt duidelijk welke maatregelen nodig zijn bij het opplussen van woningen. Ook kan gemakkelijker een verdeling worden gemaakt tussen de woningen die met de normale woonruimteverdeling meegaan en woningen die vrij worden gegeven aan mensen met een indicatie. De opstellers van het systeem geven tevens aan dat de doorstroming van met name oudere bewoners met dit systeem beter kan worden gestimuleerd.
Stichting Bouw Advies Toegankelijkheid (BAT) heeft de verschillende type (senioren)woningen ingedeeld naar de mate van toegankelijkheid om zo meer eenheid in begripshantering te realiseren. De stichting gaat er vanuit dat er vier doelgroepen zijn die elk eigen toegankelijkheidseisen kennen: mensen met een hulpmiddel bij het lopen, mensen in een rolstoel, mensen met een scootmobiel en mensen die zorg krijgen. Woningen en woongebouwen worden voor deze doelgroepen ingedeeld in de categorieën bezoekbaar, aanpasbaar en aangepast. Elk woningtype kent een eigen mate van toegankelijkheid. Zo zijn 0-treden woningen gemakkelijk rolstoel aanpasbaar te maken. Standaard eengezinswoningen zijn dit weer niet, doordat slaapkamers meestal alleen via de trap bereikbaar zijn.
Sinds januari 2007 gebruiken de Haaglandse corporaties pictogrammen om de toegankelijkheid van woningen aan te geven. Zo zien huurders direct voor wie een woning bedoeld en geschikt is. De corporaties maken onderscheid tussen woningen voor mensen zonder beperking (geen pictogram), gelijkvloerse woningen (pictogram met doorlopende streep), rollatorwoningen (plaatje met rollatorgebruiker), rolstoelwoningen (plaatje met rolstoel) en extra ruime rolstoelwoningen (pictogram met rolstoelgebruiker en pijltjes om bewegingsruimte aan te geven.
De indeling komt overeen met de sterrenclassificatie die ook in Rotterdam wordt gebruikt.
Het Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg heeft het initiatief genomen voor de ontwikkeling van een instrument WegWijzer Zorg(geschikte) woningen. Dit instrument maakt duidelijk hoe zorghandelingen vertaald kunnen worden in ruimtelijke eisen (in de vorm van matjes). Daarbij wordt rekening gehouden met de mogelijkheden van de bewoner en met Arbo-eisen. Het instrument kan voor diverse doeleinden gebruikt worden. Zo kan een zorgaanbieder zien welke zorg in een (bestaande) woning geboden kan worden. Ook kan het een corporatie helpen bij het ontwerpen van geschikte zorgwoningen of bij het aanpassen van plattegronden van bestaande woningen. Het instrument is nog in ontwikkeling.
