De extramurale zorg; buiten de muren van verzorgings- en verpleeghuizen is vanaf de jaren ’90 ontwikkeld door in eerste instantie verzorgingshuizen en in een later stadium ook door verpleeghuizen.
In het kader van de Wet op de Bejaardenoorden (WBO) werden verzorgingshuizen door de meeste provincies en de vier grote steden gestimuleerd om reikwijdtezorg te bieden aan zelfstandig wonende ouderen in de omgeving van het tehuis. Ook werd de regeling gebruikt om zorg te bieden in complexen ouderenwoningen in kleine kernen waar geen verzorgingshuis was. Voorwaarde was steeds dat cliënten een indicatie hadden voor het verzorgingshuis.
In een aantal gevallen is het bestaande verzorgingshuis volledig geëxtramuraliseerd. Het zorggebouw met 'plaatsen' is verdwenen. Zorg wordt verleend bij zelfstandig wonende ouderen thuis. Soms is het werkgebied beperkt tot enkele woongebouwen. Vaker is er een geografische begrenzing van een buurt of wijk.
Spil in deze projecten is de zorgcoördinator of zorgbemiddelaar. In Rotterdam is deze functie rond 1990 ontstaan in het experiment individuele zorgsubsidie. In Amsterdam bij het experiment rond het verzorgingshuis de Flesseman. Kenmerkend voor de functie is een mengvorm van adviseur en regisseur, waarbij de bemiddelaar bovendien beschikt over een beperkt regelvrij budget om zorg en diensten in te kopen voor de cliënt. In zekere zin is dit beperkte budget een voorloper van het persoonsgebondenbudget (PGB).
De omtinker in het Friese experiment Trynwâlden (pdf, 233 kb) is eenzelfde soort functie, maar deze kan al samen met de cliënt over het hele budget voor zorg, diensten en aanpassingen beschikken.
Ook in de verpleeghuissector wordt sinds een jaar of tien extramurale zorg geleverd, zij het op kleinere schaal. Weliswaar wordt 15% van het volume verpleeghuiszorg buiten het verpleeghuis geleverd maar voor het grootste deel is dat verpleeghuiszorg in verzorgingshuizen. Er is een aantal echt extramurale projecten waar een zorgketen is georganiseerd, in samenwerking met de thuiszorg en huisarts, rond individuele thuiswonende cliënten.
